SEJARAH MALAYSIA (1800-2000): 1.2.1 Peranan Pembesar di Tanah Melayu

6. Bincangkan peranan pembesar di Tanah Melayu sebelum campur tangan British. [20 markah]

Jawapan:

• Pendahuluan:

• Pembesar menduduki lapisan kedua dalam hierarki masyarakat Melayu dan merupakan individu yang dilantik raja/sultan  bagi melaksanakan tugas-tugas pentadbiran.
  
• Di Neger-negeri Melayu, sistem pembesar menggunakan Sistem Pembesar Empat Lipatan kecuali Negeri Sembilan menggunakan Sistem Undang.
• Pembesar dilantik oleh raja atau sultan mengikut warisan atau pencapaian dan menerima surat tauliah yang berciop mohor.
• Pembesar berperanan menjamin kestabilan, keselamatan dan kemakmuran kerajaan dan masyarakat.
• Setiap pembesar mempunyai tanggtngjawab dan peranan yang sama meliputi bidang politik, sosial, ekonomi, sosial dan sebagainya.

• Isi Politik: Menjalankan jentera pentadbiran negara
• Peranan utama pembesar ialah sebagai penggerak jentera pentadbiran negara dengan berkesan.
• Pembesar menjadi orang terpenting di belakang raja atau sultan  dalam mengendalikan pentadbiran dan pemerintahan sesebuah kerajaan.
• Kemajuan ekonomi, politik, dan sosial sesebuah kerajaan tertakluk kepada peranan-peranan pembesar seperti Bendahara, Temenggung, Syahbandar, Laksamana, dan Penghulu Bendahari.
• Contohnya, kemunculan Kerajaan Melayu Melaka sebagai pusat perdagangan, pusat penyebaran agama Islam, dan empayar penakluk terkemuka di Asia Tenggara pada abad ke-15 adalah peranan yang dimainkan oleh Bendahara Tun Perak pada tahun 1456-1498.
• Kejatuhan Kerajaan Melayu Melaka kepada Portugis pada tahun 1611 adalah akibat tindakan dan peranan yang dilakukan oleh Bendahara Tun Mutahir pada tahun 1500-1511.

• Isi Politik: Penasihat raja atau sultan
• Pembesar memainkan peranan penting sebagai penasihat raja atau sultan dalam pentadbiran politik, ekonomi dan sosial masyarakat Melayu.
• Pada abad ke-17, Sultan Johor telah melantik pembesar Orang Besar Indera Maharaja Perba atau Tok Raja, Orang Kaya Indera Segara Temerloh, Orang Kaya Pahlawan Chenor, dan Orang Kaya Indera Syahbandar untuk mentadbir Pahang yang terletak di bawah kekuasaan Johor.
• Pada pertengahan abad ke-19, peranan  pembesar semakin jelas apabila memiliki 'cop mohor' sendiri atas perkenan atau kebenaran raja atau sultan untuk melaksanakan tugas.
• Pembesar mempunyai kuasa penuh dalam kawasan pegangannya dan mempunyai hubungan yang rapat dengan rakyat.
• Justeru, rakyat menghormati pembesar yang menyebabkan pembesar menjadi penghubung antara rakyat dan istana untuk menyampaikan sebarang permasalahan.

• Isi Ekonomi: Mengutip cukai
• Pembesar bertanggungjawab mengutip cukai yang merupakan punca rezeki utama golongan pembesar serta berpeluang menambah kekayaan. 
• Setiap pembesar bertanggungajawab mengutip cukai di kawasan pegangan masing-masing dengan kebenaran sultan.
• Pembesar juga menjadi perantara dengan pedagang yang datang dari luar yang pastinya setiap pembesar akan menerima ganjaran daripada hubungan dengan pedagang tersebut.
• Sebagai bukti, peranan Datuk Muhammad Salleh Perang yang bertanggungjawab merancang pembangunan dan pengurusan kewangan Johor.
• Pembesar juga berkuasa menentukan timbangan dan sukatan yang betul bagi memastikan urusan perdagangan berjalan dengan lancar.

• Isi Ekonomi: Sistem kerah dan tenaga kerja
• Peranan pembesar sebagai pembekal jentera keraj atau tenaga buruh kepada istani seperti membina istana, menyediakan perahu atau kapal raja, membina panggung aau pentas untuk upacara kerajaan dan kerja-kerja dalam istana seperti dayang dan sebagainya.
• Dalam melakukan kerja-kerja tersebut, pekerja atau buruh tidak dibayar gaji atau upah tetapi hanya diberi makan, minum dan tempat tinggal sekadar sahaja.
• Tenaga kerja atau buruh diperoleh daripada penduduk di kawasan pegangan pembesar melalaui sistem kerah.
• Pembesar juga berperanan menyediakan dann membekalkan tentera-tentera kepada istana sekiranya berlaku kekacauan atau peperangan.
• Contohnya, Jemaah Menteri Peperangan di Kelantan menguruskan hal ehwal, peperangan, ketenteraan, pertahanan dan keamanan.
• Pembesar juga menyediakan pengawal keselamatan untuk mengawal daerah atau kawasan pegangan.

• Isi Sosial: Penegak keadilan
• Dari sudut perundangan, setiap pembesar berperanan menghakimi kesalahan-kesalahan atau jenayah kecil yang dilakukan di kawasan pegangan.
• Pembesar boleh menjatuhkan hukuman seperti mengenakan denda kecuali hukuman bunuh yang hanya boleh dijalankan oleh sultan.
• DI Kelantan, sewaktu pemerintahan Sultan Muhammad I, pembesar yang dilantik sebagai Jemaah Menteri Keadilan dan Kehakiman, bertanggungjawan menentukan keadlan dan kehakiman.
• Golongan pembesar juga bertanggungjawab untuk menjaga kebajikan anak buahnya dan memastikan seluruh penduduk di kawasannya taat setia kepada sultan.
• Golongan pembesar juga wajib melaksanakan istiadat menjunjung duli kepada raja yang bermaksud memberi khidmat kepada raja apbila diperlukan.

• Kesimpulan:
• Sebelum pertengahan abad ke-19, pembesar Melayu memainkan peranan penting dalam politik, ekonomi dan sosial dalam masyarakat Melayu di Tanah Melayu.
• Pembesar adalah jentera pentadbir dan penasihat kepada raja atau sultan dalam segala aspek pentadbiran dan pemerintahan.
• Kemajuan dan kejatuhan sesebuab kerajaan atau pemerintahan adalah tertakluk kepada peranan dan tugasan para pembesar.
• Pada pertengahan abad ke-19, apabila British campur tangan dalam pemerintahan Tanah Melayu, peranan pembesar Melayu mulai lenyap apabila diambil alih oleh Residen British.

CONTOH SOALAN DAN JAWAPAN KERTAS STPM SEJARAH SEMESTER 1 (SEJARAH MALAYSIA 1800-2000) STPM 2025 BAHAGIAN A

 

Bahagian A

1. Nyatakan dua peranan raja Melayu di Tanah Melayu sebelum campur tangan British. [4 markah]

Jawapan:

- Politik:

• Raja merupakan ketua negeri yang berkuasa mutlak di tanah jajahannya.
• Baginda mempunyai kuasa dari aspek hal ehwal luar negeri, ketua hakim dan perundangan serta berkuasa melantik pembesar di peringkat negeri/jajahan.

- Ekonomi:

• Raja menguasai sumber ekonomi negeri seperti cukai dan percukaian terhadap hasil pertanian dan perlombongan di kawasan naungannya.
• Raja berkuasa mengeluarkan surat kebenaran membeli, menjual, dan memajak cukai kepada pedagang.

-(peranan lain , Sosial)

2. Senaraikan empat sumbangan Haji Mat Hassan bin Munas dalam gerakan penentangan terhadap British di Kelantan. [ 4 markah]

Jawapan:

• British hilang sokongan daripada kalangan pembesar di Kelantan apabila Tok Janggut atau Haji Mat Hassan bangun menentang dan mengusir British dari Pasir Putih.
• Tok Janggut menyeru dan mendorong penduduk Pasir Putih tidak membayar cukai dan tidak mematuhi peraturan yang diperkenalkan British.
• Tindakan Tok Janggut telah menimbulkan rasa tidak puas hati penduduk tempatan atas perubahan yang dibuat oleh British dan menyumbang kepada kebangkitan penentang British.
• Tok Janggut memimpin rakyat Kelantan untuk bangkit menentang British secara terbuka pada 29 April 1911.

3. Nyatakan dua aliran pendidikan vernakular di Malaysia. [4 markah]

Jawapan:

- Vernakular Melayu

• Semasa pentadbiran British, sekolah Melayu didirikan untuk memberi pebdidikan sekular kepada anak-anak petani dan nelayan supaya dapat memperbaiki taraf hidup sedia ada.
• Anak-anak Melayu diajar menulis, membaca dan mengira serta sedikit ilmu geografi, pertukangan dan perkebunan sehingga darjah enam sahaja serta rendah mutunya.

- Vernakular Cina

• Pendidikan Cina di Tanah Melayu sehingga abad ke-20 adalah berasaskan pengetahuan klasik Confucius tanpa memahami maknanya.
• Sekolah Cina menggunakan dialek masing-masing sebagai bahasa pegantar dan menggunakan guru, sukatan pelajaran, serta buku dari Negara China.

-(aliran pendidikan vernakular lain, Tamil, Inggeris)

4. Berikan dua objektif utama Dasar Ekonomi Baru. [4 markah]

• Mengurangkan seterusnya menghapuskan kemiskinan tanpa mengira kaum. 
• Isu kemiskinan boleh menggugat perpaduan negara dan ketenteraman awam jika tertumpu kepada sesuatu kaum atau kelompok sahaja.
• Mempercepat proses penyusunan semula masyarakat Malaysia supaya dapat menghapuskan pengenalan kaum melalui fungsi-fungsi ekonomi.
• Ketidakseimbangan kedudukan sosial dan ekonomi antara kaum telah diwarisi sejak pemerintahan penjajah British.

5. Apakah dua faktor gerakan penentangan di Sarawak di bawah pimpinan Rentap. [4 markah]

• Tindakan James Brooke yang menganggap orang Iban sebagai lanun.
• James Brooke mengalahkan orang Iban pada tahun 1849 dan menuju ke Skrang dan mendirkan kubu menyebabkan Rentap turut membina kubu pertahanan di Sungai Lang.
• Tindakan James Brooke yang menghapuskan penempatan orang Iban di Sungai Skrang.
• Kubu-kubu yang didirikan oleh James Brooke mengganggu kebebasan orang Iban dan menceroboh kawasan mereka dan pada tahun 1853, Rentap menyerang kubu Brooke.

CONTOH KERTAS SOALAN STPM 2025 (KERTAS 1 : SEJARAH MALAYSIA - 1800-2000)

 

Untuk calon-calon yang akan menduduki peperiksaan STPM Tahun 2025. Jawapan akan dikemaskini dalam posting yang akan datang.