HURAIKAN PERUBAHAN-PERUBAHAN DALAM SISTEM RESIDEN 1874 DI NEGERI-NEGERI MELAYU. [20 MARKAH]

Jawapan cadangan Bahagian B

 

1. Huraikan perubahan-perubahan dalam sistem residen 1874 di negeri-negeri Melayu. [20 markah].

Pengenalan

Sistem Residen British di Negeri-negeri Melayu, bermula dengan Perak pada tahun 1874 berikutan Perjanjian Pangkor, menandakan satu titik perubahan fundamental dalam sejarah politik, ekonomi, dan sosial rantau tersebut. Sistem ini secara beransur-ansur menggantikan struktur pemerintahan beraja tradisional dengan satu bentuk pentadbiran penjajah tidak langsung (indirect rule). Walaupun British mendakwa sistem ini diperkenalkan atas dasar "nasihat" untuk membantu pentadbiran tempatan yang kononnya huru-hara, implikasi sebenar sistem ini adalah perampasan kuasa politik sultan dan pembesar, pengenalan birokrasi moden Barat, dan transformasi sosioekonomi negeri-negeri tersebut.

Pertama, perubahan paling ketara ialah kehilangan kuasa politik sultan. Sebelum campur tangan British, sultan adalah pemerintah berdaulat yang mempunyai autoriti tertinggi dalam semua aspek pemerintahan. Dengan adanya Residen, kuasa sultan dihadkan secara ketara; mereka hanya dibenarkan menasihati dan menguruskan hal ehal berkaitan agama Islam dan adat Melayu. Walaupun jawatan sultan dikekalkan, peranan mereka berubah menjadi simbolik semata-mata manakala pentadbiran negeri yang berkesan dikendalikan sepenuhnya oleh Residen.

Kedua, perubahan ini melibatkan pengambilalihan peranan pentadbiran pembesar. Pembesar-pembesar Melayu, yang secara tradisinya merupakan tulang belakang pentadbiran daerah dan ekonomi melalui hak memungut cukai (serahan) dan mengawal sumber tempatan, telah diketepikan. British secara progresif mengambil alih fungsi-fungsi ini dan menggantikan sistem pungutan cukai tradisional dengan sistem gaji tetap untuk pegawai yang dilantik. Ini menyebabkan pembesar tempatan kehilangan sumber pendapatan dan pengaruh politik mereka, membawa kepada rasa tidak puas hati dan beberapa siri penentangan.

Ketiga, Sistem Residen membawa kepada pengenalan birokrasi dan undang-undang moden ala Barat. British memperkenalkan jentera pentadbiran yang lebih teratur, melibatkan penubuhan jabatan-jabatan kerajaan, perkhidmatan awam yang tersusun, dan sistem mahkamah yang berasaskan undang-undang Inggeris. Sistem perundangan baharu ini menggantikan undang-undang syariah dan adat yang pelbagai dan tidak seragam, bagi memastikan pentadbiran yang lebih efisien untuk tujuan komersial British.

Keempat, berlaku transformasi ekonomi berorientasikan eksport secara radikal. Ekonomi sara diri dan perdagangan tradisional digantikan dengan ekonomi komersial yang berfokuskan kepada eksploitasi sumber asli, terutamanya bijih timah dan kemudiannya penanaman getah. British menguasai dan memonopoli sumber-sumber ini, mengintegrasikan ekonomi Negeri-negeri Melayu ke dalam sistem ekonomi kapitalis global bagi memenuhi keperluan industri di Britain.

Akhir sekali, perubahan ini turut disusuli dengan pembangunan infrastruktur dan perubahan demografi. British membina kemudahan seperti jalan raya dan landasan kereta api secara strategik untuk menghubungkan kawasan perlombongan dan perladangan dengan pelabuhan eksport. Pembangunan ekonomi pesat ini menyebabkan keperluan tenaga buruh yang ramai, membawa kepada kemasukan beramai-ramai imigran dari China dan India, seterusnya mengubah landskap demografi Tanah Melayu secara kekal.

Kesimpulan

Sistem Residen 1874 di Negeri-negeri Melayu merupakan instrumen penting dalam usaha British menguasai dan memodenkan negeri-negeri tersebut mengikut acuan penjajah. Perubahan yang berlaku adalah menyeluruh: kuasa politik dikonsolidasikan oleh British, birokrasi moden menggantikan struktur tradisional, dan ekonomi tempatan dirombak untuk memenuhi keperluan empayar British. Walaupun sistem ini membawa kepada pembangunan infrastruktur dan kestabilan pentadbiran, ia turut menghilangkan kedaulatan politik sultan dan pembesar, serta meninggalkan kesan sosioekonomi yang mendalam yang kekal dirasai sehingga era pascakolonial. Perubahan ini menjadi asas kepada pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu pada 1896, yang mengukuhkan lagi cengkaman British di Tanah Melayu.